Воздушна порта кон Јордан

Основањето на аеродромот во Јордан датира од 1983 година, откако цивилниот аеродром Аман во Марка беше главниот аеродром во јорданската престолнина со децении. Името го добил во спомен на Алија Ал Хусеин, поранешната кралица на Јордан и третата сопруга на покојниот крал Хусеин, која загиналa во авионска несреќа во близина на сегашниот аеродром.

Кралица Алија Ал Хусеин

Овој аеродром е воздушна порта кон Јордан, седиштето и центарот на операциите на јорданската авиокомпанија. Го користат повеќе од 44 авиокомпании од различни земји во светот, 11 воздушни карго компании и три приватни авиокомпании. Сегашната површина на патничкиот терминал е околу 100.000 квадратни метри, за да опслужува девет милиони патници годишно.

Аеродромот е реновиран и официјално пуштен во употреба во 2013 година, ја вклучува главната зграда за патници, која е проектирана од архитект Норман Фостер. Вклучува и две писти за полетување и слетување на авиони. Првата писта 08L/26R која е долга 3.167 метри и широка 61 метар се наоѓа во северниот правец на аеродромот. Втората писта 08R/26L која е долга 3.166 метри и широка 61 метри се наоѓа во јужниот правец на аеродромот.

Пистите на аеродромот

 Јорданската компанија е основана за да го рехабилитира патничкиот терминал на Меѓународниот аеродром „Кралица Алија“, како дел од напорите на Јордан да го направи Јордан центар на авионскиот превоз и фокусна точка за транспорт и туризам во регионот. Оваа компанија беше наречена група на меѓународни аеродроми, а се состои од група на локални, регионални и меѓународни компании, здружени во коалиција поради нејзината експертиза во областа на финансирањето на аеродромското работење.

Конзорциумот обединува голем број компании кои вклучуваат регионални инвеститори и меѓународни експерти за изградба на аеродроми и управување со нивните операции, за да ја исполнат зададената задачата да се реконструира Меѓународниот аеродром „Кралица Алија“,  преку договор за концесија за воспоставување менаџмент-транспорт за период од 25 години.

Аеродромот е инспириран од арапски бедуински шатори

Според договорот потпишан со Јорданската влада во 2017 година, кој е вреден 700 милиони американски долари (зголемен на 800 милиони американски долари), групата работи на завршување на проектот, инженерството и воспоставувањето на новиот патнички терминал во две фази.

Групата ги урна старите аеродромски згради откако го пушти во употреба и функција новиот патнички терминал. Меѓународната групација на аеродроми постојано работи на инвестирање во развивање и модернизирање на работните процеси и технологии кои се користат во рамките на Меѓународниот аеродром „Кралица Алија“, со цел да се подобри нивото на услугите што им се даваат на патниците преку аеродромот и нивото на неговите оперативни перформанси.

Финансирањето беше добиено преку Меѓународната финансиска корпорација, која е комерцијален огранок на Светската банка, и преку Исламската банка за развој, покрај заедничкиот заем меѓу голем број комерцијални заемодавачи и акциите на акционерите, покрај голем број европски партнери и неколку компании со висока ефикасност во областа на управувањето, изградбата и финансирањето на аеродромите, како од Јордан, така и од Арапскиот Залив.

Големиот архитект Норман Фостер со неговата компанија Foster + Partners се проектанти на новиот патнички терминал, чиј дизајн е инспириран од арапските бедуински шатори. Неговата површина е речиси двојно поголема од површината на старата зграда и e дизајнирана да го одразува исламскиот архитектонски карактер и опремена е со најсовремени системи за да се постигне непречено и флексибилно движење на патниците, земајќи ја предвид безбедноста.

Партерно решение на аеродромот

Затоа, зградата е проектирана да одговара на движењето и протокот на патници за да се одржи лесен пристап до внатрешниот терминал и до трговските области лоцирани блиску до контролните пунктови. Подобрувањата вклучуваат организирани позиции за чекање, пространа област за инспекција, јасни информативни знаци на арапски и на англиски јазик, екрани достапни во различни делови на аеродромот за прикажување летови, удобни седишта во местата за чекање, како дополнение на централизирање на услугите на бирото за помош на посетители и патници.

Лесен пристап до внатрешниот терминал

Новиот патнички терминал е еден од најважните воздушни порти во регионот, поддржувајќи ги економските и туристичките активности и движењето на трговијата и инвестициите во Јордан. Проектот е спроведен од страна на групата на меѓународни аеродроми како најистакнат партнерски проект помеѓу јавниот и приватниот сектор, со договор за концесија врз основа на принципот на основање и управување. Проектот за новиот аеродромски терминал беше рангиран како еден од најдобрите 40 проекти за јавно-приватно партнерство на пазарите во развој, како што беше оценето од Меѓународната финансиска корпорација. Во новата зграда се одвоени поаѓањата и пристигнувањата, а на секои половина милион патници е одвоена порта според меѓународните стандарди. Оперирани се 25 порти.

Дел од внатрешниот ентериер на аеродромот

Паркингот во новата аеродромска зграда е проектиран во согласност со меѓународните безбедносни технологии и стандарди, обезбедувајќи им на патниците и на посетителите на аеродромот сеопфатна паркинг-услуга за паркирање возила според меѓународните стандарди. Паркирањето е поделено на три главни области, тоа се: областа на платформата за поаѓање, краткотрајно паркирање и долгорочно паркирање. Механизмот на редици вклучува возачите кои пристигнуваат во зградата за поаѓање на аеродромот да добијат билет што им овозможува бесплатен влез на платформата за поаѓање само 10 минути.

Паркингот е во согласност со меѓународните стандарди и прописи

Сите возачи на возила можат да користат краткотрајно паркирање кога ги примаат патниците што пристигнуваат, бидејќи на влезот што води до местото на пристигнување има сообраќајни знаци и знаци за насочување, кои ги насочуваат возачите на краткотрајно паркирање. Има и бариера и машина која обезбедува билети за редици.

На сите патници кои сакаат да ги паркираат своите автомобили подолго време додека патуваат, им е дозволено да влезат на долгорочните паркиралишта, а при влегувањето добиваат билет за пресметување на деновите на паркирање на автомобилот. Паркинзите имаат и знаци на арапски и на англиски јазик за да ги водат возачите, а проектирани се на начин што обезбедува едноставно движење на автомобилите.

Покривот на зградата наменет за патници е дизајниран во црна боја, инспириран од традиционалниот бедуински шатор и во форма на модули за да се овозможи идно проширување на аеродромот. Покривот, е една од најистакнатите карактеристики на аеродромот, со своите иновативни бетонски куполи, кои се 127 на број, а секоја купола тежи 600 тони.

Куполи изведени од армиран бетон и плафонско осветлување

Плитките куполи изведени од армиран бетон се протегаат за да ги покриваат стаклените фасади на зградата и да обезбедат дополнителна сенка, додека долната страна на куполите има исламски украсни обрасци во форма на површина на лист, додека армиранобетонската решетка за потпора на столбот е дизајнирана да изгледа како стебла на растенијата. Растенијата и местата за состаноци овозможуваат да помине природната дневна светлина.

Надворешни натстрешници на аеродромот

Што се однесува до бетонот што се користи во зградата, тој е топлински изолатор кој помага да се обезбеди постојана температура во внатрешноста на зградата со оглед на острите температурни промени што се случуваат во текот на летото. Конструктивниот бетон е видлив и однатре. Измешан е со локален чакал во нијанси на кафена боја за да одговара на нијансите на околната пустина и да даде традиционален шмек на зградата, што помага да се создаде визуелна врска помеѓу модерниот аеродром и пејзажот надвор.

Дел од внатрешниот ентериер и плафонско осветлување

Надворешните дворови се исто така проектирани да ѝ служат на животната средина, и за социјални и естетски цели. Градината со зелени површини е создадена за да ги исполни двете крила на аеродромот со интерактивни простори кои ја нарушуваат ригидноста на бетонската зграда, помагајќи да се прочисти воздухот во инхерентно преполниот објект, а истовремено обезбедувајќи прекрасен поглед од внатрешноста на салата за пристигнувања. Плоштадот се проширува на влезот во објектот и е засаден со зелени дрвја и клупи за да се обезбеди простор за патниците.

Зелените површини обезбедуват прекрасен поглед однатре спрема надвор

Во согласност со добивањето на сертификатот ISO 14001 од страна на Меѓународната групација на аеродроми и неговата посветеност на управувањето со операциите за непречено функционирање, голем број еколошки карактеристики се интегрирани во проектот, бидејќи дождовницата се собира на иновативен начин, користејќи мрежа на цевки сместени во сите столбови, а водата се рециклира и употребува при наводнување на аеродромските градини. Исто така и дворовите со локални цвеќиња се користат како градини за ладење, ѝ обезбедуваат сенка на фасадата и создаваат освежувачка атмосфера. Дополнително има и вентилација на страните на ѕидовите на градината, која придонесува за намалување на температурите.

Простор за примање багаж на патниците

Покрај тоа, природното осветлување е широко користено низ аеродромот, бидејќи езерцето до стаклената фасада обезбедува индиректно осветлување на просторот за подигање на багажот, намалувајќи ја потребата за вештачко осветлување. Ова е во прилог на присуството на стаклени прозорци што ги покриваат сите ѕидови на зградата и 292 покривни прозорци, кои сочинуваат 10 отсто од вкупната површина на покривот.

Новата зграда на аеродромот вклучува два салони, од кои едниот е управуван од јорданска авиокомпанија  и е наменет за патници од бизнис-класа и од прва класа, додека втората сала  управувана од телекомуникациската мрежа е наменета за нејзините главни клиенти. Комерцијалната површина исто така е зголемена за 25 отсто во новата зграда, со површина од 6.000 квадратни метри, обезбедувајќи поразновидна палета на објекти за храна и пијалаци, вклучувајќи ресторани, супермаркети, поширок бесцарински простор, области наменети за детски игри, поголем број продавници и пристап до интернет.

Меѓународниот аеродром „Кралица Алија“, по неговата рехабилитација, доби неколку меѓународни награди, а неговиот глобален ранг напредуваше за краток период, бидејќи аеродромот скокна на 44-то место меѓу најдобрите аеродроми во светот во 2017 година, во споредба со 186-то место во 2014 година, според истражувањето спроведено од Меѓународниот совет на аеродроми за мерење на квалитетот на аеродромските услуги, аеродромот порасна за 142 поени во текот на годината. Меѓународниот аеродром „Кралица Алија“, кој поседува ISO-сертификат, доби меѓународен сертификат за акредитација во управувањето со емисиите на јаглерод диоксид за аеродромите, што се смета за прво достигнување од ваков вид во својата историја, и е трет аеродром на Блискиот Исток што го добил овој сертификат.

Аеродромот го помина првото ниво на овој сертификат, кој се однесува на посветеноста да се идентификуваат изворите на емисии на јаглерод диоксид и други стакленички гасови и да се вработи трета страна за да се потврди годишниот јаглероден отпечаток на аеродромот. Меѓународниот аеродром „Кралица Алија“ го доби и глобалниот сертификат за акредитација.

„Кралица Алија“ исто така го освои првото место (злато) како најдобар инфраструктурен проект во развој во Европа, Централна Азија, Блискиот Исток и Северна Африка, во рамките на натпреварот за партнерства во развој. Така, се смета меѓу најдобрите 40 проекти за јавно-приватно партнерство во светот.

Од друга страна, Меѓународниот совет на аеродроми во две последователни години објави дека Меѓународниот аеродром „Кралица Алија“ добил две награди во рамки на истражувањето за квалитетот на аеродромските услуги, што го става на листата на најдобри аеродроми во светот во однос на задоволството на патниците и квалитетот на услугите. Аеродромот „Кралица Алија“ е најдобар аеродром во регионот на Блискиот Исток, што се смета за најголемо достигнување во неговата историја.

Автор: проф. д-р Мумен АБУАРКУБ, дипл. инж. арх.