Порта3 – градежништво, архитектура и екологија Порта3 – градежништво, архитектура и екологија
Нова студија што ја почнаа меѓународните организации The B team и Business for Nature проценува дека светот троши најмалку 1,8 трилиони долари годишно на субвенции кои поттикнуваат уништување на екосистемот, исчезнување на видовите и зголемување на просечната глобална температура. Со други зборови, јавните пари го финансираат нашето сопствено исчезнување.
Ова е прва студија по децении што ги анализира штетните владини финансиски стимулации во клучните сектори. Штетни се оние субвенции кои придонесуваат за исцрпување на природните ресурси, деградација на екосистемите, создавање неодржливи нивоа на производство и потрошувачка или влошување на глобалната нееднаквост.
Еколошки штетни субвенции (EHS) се владини програми кои поттикнуваат неодржливо производство или потрошувачка и ѝ штетат на природата преку исцрпување на природните ресурси, деградирање на глобалните екосистеми и нарушување на здравјето. Овие субвенции постојат во различни форми, од плаќања во готовина до обезбедување кредити од страна на државата, ограничувања на обврските, посебни даночни олеснувања или регулаторни ослободувања или обезбедување стоки или услуги во јавна сопственост под пазарното.
НАЈГОЛЕМ ДЕЛ ЗА ФОСИЛНИ ГОРИВА
Најголем дел од парите, околу 640 милијарди долари, одат за штетни субвенции во индустријата за фосилни горива. Исто така, големи суми, околу 520 милијарди долари се наменети за финансирање неодржливи земјоделски активности, а 350 милијарди долари се потрошени за проекти кои придонесуваат за загадување на водите или исцрпување на изворите на вода за пиење.
Ваквите финансиски стимулации, кои колективно сочинуваат околу два отсто од глобалниот БДП, работат директно против целите на Парискиот договор и нацрт-целите за запирање на загубата на биолошката разновидност.
Светскиот економски форум ги рангира неуспехот на климатските активности, екстремните временски услови и загубата на биолошката разновидност како трите најголеми закани со кои се соочува човештвото, делумно поттикнати од големиот обем на јавни пари што течат кон штетните индустрии и практики. Овие еколошки предизвици за возврат ги влошуваат социјалните нееднаквости бидејќи најранливите популации најчесто се најмногу погодени од природни катастрофи.
ПОТРЕБНА Е СОРАБОТКА МЕЃУ ЈАВНИОТ И ПРИВАТНИОТ СЕКТОР
Авторите сметаат дека, со политичка определба и соработка меѓу јавниот и приватниот сектор, можно е да се реформираат субвенциите, така што до 2030 година ќе ги елиминираат оние кои се неповолни за животната средина, а истовремено ќе се создадат можности за нови кои би биле поправедни, повеќе одржливи и попозитивни за природата.
Кристиана Фигуерес, поранешен извршен секретар на Конвенцијата на ОН за климатски промени (UNFCCC) и член на The B team, ја нагласува важноста од пренасочување на штетните субвенции за да ги направат поеколошки.
„Природата опаѓа со алармантна брзина и никогаш не сме живееле на планета со помал биодиверзитет. Во меѓувреме, најмалку 1,8 трилиони долари се трошат за уништување на природата и менување на нашата клима, што создава огромни ризици за секторите што добиваат субвенции. Во исто време, ние сè уште не ја исполнивме целта на Парискиот договор за финансирање на климата од 100 милијарди долари годишно. Штетните субвенции мора да се пренасочат за заштита на климата и животната средина, а не за финансирање на нашето сопствено исчезнување“, додава таа.
СПАС ЌЕ СЕ БАРА НА COP15
Првата следна можност за преземање чекори во вистинската насока ќе биде претставена во Кина, на новата Конференција за биолошка разновидност (COP15). Сегашниот нацрт-план на Глобалната рамка за биолошка разновидност (GBF), кој треба да биде усвоен, предвидува реформа на субвенциите, но The B team и Business for Nature посочуваат дека овој план треба дополнително да се зајакне за да ги одрази најновите истражувања и да ги обврзе светските влади да ги пренасочат своите субвенции.
„Следната конференција на ОН за биолошка разновидност е нашата најдобра шанса да го смениме текот на загубата на природата. Амбициозниот план за штетни субвенции на претстојниот собир има потенцијал да ги ресетира правилата на нашите економски и финансиски системи и да ги поттикне компаниите да се стремат кон попозитивни еколошки исходи“, вели Ева Забеи, извршен директор на Business for Nature.
РЕФОРМА НА ЕКОЛОШКИТЕ ШТЕТНИ СУБВЕНЦИИ
Поголемата транспарентност и подлабокото разбирање на финансиските текови на субвенциите се предуслови за да се обезбеди ефективна и одговорна реформа на еколошките штетни субвенции.
За да се создаде поголема транспарентност, примарен фокус треба да биде обелоденувањето на сите субвенции, што пак ќе им овозможи на експертите прецизно да ги проценат еколошки штетните субвенции и да го мапираат нивниот тек. Потребен е јасен и универзален процес на мониторинг и за владите кои ги распределуваат субвенциите и за корисниците, особено за бизнисите кои ги добиваат. Таквото следење мора да се случи низ сите сектори и над политичките граници.
Пренасочувањето на штетните субвенции може да доведе до многу природни позитивни исходи. На пример, може да ослободат значителни владини ресурси за поддршка на социјалните потреби, да се пренасочи капиталот кон еколошка обнова, вклучувајќи решенија засновани на природата и да се затвори финансискиот јаз во биолошката разновидност со намалување на деградацијата на животната средина и отклучување на финансиските средства потребни за нејзино ублажување.
Елизабет Мрема, извршен секретар на Конвенција за биолошка разновидност вели дека овој извештај е особено важен. „Трансформацијата на субвенциите штетни за биолошката разновидност ќе биде одлучувачка оваа деценија за да ја свитка кривата на губење на биолошката разновидност. Силно верувам дека овој навремен извештај ќе помогне да се генерира потребниот политички момент и да се придонесе за глобалната рамка за биолошка разновидност“, додава таа.
Извештајот нагласува како пренасочувањето, пренамената или елиминирањето на субвенциите би можело да предизвика важен придонес за отворење 711 милијарди долари потребни секоја година за запирање и враќање на загубата на природата до 2034 година, како и за трошоците за достигнување нето-нула емисии.
Мрема забележува дека вкупната вредност на еколошките штетни субвенции најверојатно ќе биде повисока од проценките објавени досега, поради недостаток на транспарентност и обелоденување на тековите на субвенциите меѓу владите и примателите.
Реформата на еколошките штетни субвенции ќе создаде различни можности за бизнисите, вклучително и поддршка на амбициите од Парискиот климатски договор. Реформата на субвенциите може да ги зајакне деловните и инвестициските можности, да создаде работни места, да ја смени загубата на природата и да помогне да се обезбеди одржлива иднина за нашата планета.
Компаниите кои гледаат напред разбираат дека треба да се подготват за реформа на субвенциите, а инвеститорите исто така почнуваат да ги препознаваат финансиските ризици од еколошките штетни субвенции.
