Порта3 – градежништво, архитектура и екологија Порта3 – градежништво, архитектура и екологија
Енергијата е бизнис, можност за заработка. Можност за контрола. Политичарите ги туркаат интересите на оние кои ги финансираат нивните кампањи. Колку само енергија е искористена за да се подбутне течниот гас, а да не оди гасоводниот плин?! Постојани се конфликти меѓу истокот и западот, развиените и неразвиените, околу тоа кој ќе го пласира својот производ. Било да е гас, нафта, јаглен, ураниум или нешто слично.
Овие примери покажуваат што е најважно во ова општество. А тоа се парите. Не е важно каде да се изгради нешто, дали некој треба да се пресели или дали се согласуваме со идејата или не. Кога има пари, се се решава и проблемите исчезнуваат. Сведоци сме на дејствување на различни еколошки здруженија кои сакаат да ја заштитат планетата од загадување. Тие ја подигнуваат свеста на луѓето за штетноста на фосилните горива. Убаво од нив. Но, дали е тоа сè? Дали членовите на овие здруженија ги имаат сите информации? И ако ги имаат, дали би се осмелиле јавно да ги искажат или да преземат одредени акции против обновливите извори на енергија? Она што е сигурно е тоа дека се вложени големи суми пари во обновливи извори. Некој има финансиска корист од тоа. Тој некој финансира кампањи за обновливи извори заради профит.
Не толку одамна, производителите на енергија наидоа на проблем. Цената на енергијата паѓаше, како и секој производ на пазарот. По некое време, цената паѓа поради развојот на технологијата, побрзото и поевтино производство. Кој може да заработи кога истиот производ постојано се нуди, на ист начин, а пазарот е заситен? Потоа секако се воведува нова технологија за чие воведување е потребна голема сума пари и човечки труд. Ова резултира со повисока цена. Генијално! Чисто потрошувачко општество! А како да се ослободите од конкуренцијата? Во овој случај, непотребни и стари технологии. Ќе бидат прогласени за застарени и штетни од „експертите“, политичарите и медиумите.
Каде и да погледнеме околу нас, обновливите извори се глорифицираат. Во широк лак се заобиколува главниот проблем на обновливите извори на енергија, а тоа е дека тие зависат од необновливите извори на енергија. Можеме да се сетиме на филмови за пирати. Бродовите со едра одат нваму или таму, потоа има бура, па битка. А потоа доаѓа проблемот со недостаток на ветер. Нема ветер, нема пловење. Бродот стои и чека додека повторно не се појави. Истото е и со ветерниците. Нема ветер, ветерниците не се вртат, што значи дека не произведуваат струја. Истото е и со соларните централи. Без сонце, без струја. Ноќта паѓа и соларната централа не произведува ништо.
Дали луѓето ќе чекаат да дувне ветрот или да се појави сонцето? Секако дека нема. Сакаат да имаат енергија во моментот кога ќе посакаат. Кога енергијата од обновливи извори не работи, енергијата од необновливи извори се уфрлува во системот. За кој од необновливите извори ќе стане збор зависи од постројката каде што се наоѓа објектот. За ова второ построение не се зборува. Луѓето не знаат ништо за него. Телевизиските камери не ги снимаат.
Дојдовме до главниот проблем. Наместо обновливите извори да ја намалат потрошувачката на необновливи извори, тие ја зголемија. За ова зборуваат различни статистики. Се разбира, тогаш енергијата е скапа.
Да разгледаме еден интересен пример, а тоа е соларната технологија. Соларни клупи. Каква е користа од соларна клупа? Можеме да го полниме мобилниот телефон. Ако размислуваме логично, можеме да го поставиме прашањето: „А каде е тука пресметката?“. Колку енергија, материјал и човечки труд е потребно за да се направи и постави една клупа? За да можеме преку неа да го полниме нашиот мобилен телефон. Животниот век на соларни панели е околу 20 години. Со просто размислување доаѓаме до заклучок дека од тоа нема големи придобивки, а секако имаме штети. А сепак на сите ѕвона се најавуваат вести за поставување соларни клупи.
Како е со малиот пример, така е и со големиот. За да се направи соларен панел потребна е енергија добиена од необновливи извори на енергија. Почнувајќи од вадење на минералите неопходни за нивно производство, до транспорт, преработка, производство и транспорт до дестинацијата. Соларните панели не се создаваат само така. Тоа е цел процес. Соларните панели, на пример, содржат тешки метали како што се олово, кадмиум и жива. За време на работата, тие се ослободуваат во земјата и испаруваат во атмосферата.
Рековме дека времетраењето на соларниот панел е околу 20 години. И тука наидуваме на друг проблем. Потребно е време да се инсталираат доволно соларни панели во светот за да се задоволат потребите за енергија. Кога ќе заврши тој процес на инсталација, тогаш ќе биде неопходно да се заменат оние што се првично инсталирани. Што значи дека овој процес никогаш не завршува, туку продолжува да оди во круг.
Оние плочи, кои ја одслужиле својата намена, се фрлаат на депонии. Отпадот од соларни панели е 300 пати поотровен од нуклеарниот отпад и бара посебно одлагање. Но, бидејќи тоа чини повеќе од производството, решивме да не се мачиме премногу, па искористените плочи ги испраќаме на депониите во сиромашните земји. Како и најголемиот дел од несаканиот отпад во светот. Толку за начинот на постапување под наводниците на развиените земји во светот. Денес, ниту една земја во светот нема прописи за нивно одлагање.
Според истражувањата на научниците, до 2030 година светот ќе има до осум милиони тони зелен отпад, а до 2050 година таа количина ќе порасне на 80 милиони тони. Да замислиме како би се зголемиле бројките доколку целосно се префрлиме на овие извори. Дали ова е вклучено во извештаите и дали на оваа тема многу се расправа на конференции?
Ова само ја влошува еколошката состојба. И тоа е само врвот на полуотворениот леден брег во која мораме да погледнеме подлабоко.
Ако го погледнеме многу фалениот биодизел, можеме да видиме слична приказна. Се прескокнува да им се разјасни на луѓето што се користи за производство на биодизел. Истите тие необновливи извори. И што добивме на крајот? Зголемена потрошувачка на необновливи ресурси и зголемени цени на храната. Бидејќи дел од храната се префрла во производство на биодизел, самиот нејзин недостиг ја крева цената.
Можеме да се осврнеме и на влијанието врз животната средина. Колку патишта треба да се пробијат за да може да се инсталира и одржува некаков обновлив извор? Ветерните електрани најдобро функционираат таму каде што има ветер, а до тоа место мора да стигнете. Исто така, потребно е да се копа и да се постават каблите.
Што друго не е во ред со ветерните електрани? Веќе ги спомнавме нашите џебови од кои ќе платиме за овие амбициозни одлуки. За изградбата на ветерна електрана потребни се огромни улагања во пари и ресурси. Во исто време, просечниот животен век на ветерна електрана е 20 години. И за нив важи истото што и за соларните панели. Кога ќе се постави потребниот број, старите треба да се сменат. За тоа време успеваат да се вратат само 78 отсто од средствата потрошени за нивно производство и монтажа. Да не зборуваме за одржувањето, кое вклучува изградба на специјални садови, скапа работа на висина и постојана замена на лопатките. За само една ветеротурбина се потребни повеќе од 500 тони мазива, што е споредливо со девет железнички цистерни, кои, патем, исто така се произведуваат и од необновливите ресурси на планетата.
Само замислете: должината на лопатката може да достигне должина на фудбалско игралиште. Дали знаете од што се направени? Да, од истата пластика со која и понатаму толку неуспешно се бориме насекаде низ светот. Поради нивната огромна големина и опасниот хемиски состав, тие не можат да се згрижат. Затоа, класичното решение е – пропелерите се носат на депонии и се покриваат со земја. После тоа, дали сеуште мислите дека енергијата од ветерот е еколошка?
Да ја погледнеме и негативната страна на хидроенергијата. 65 отсто од најголемите реки во светот се преградени со брани од хидроелектрични централи. Во исто време, несреќите и пробивањата на браните ги загрозуваат човечките животи, а екологијата на планетата страда. Хидроцентралите директно влијаат на утробата на Земјата – тони вода од резервоарите ги притискаат тектонските плочи, предизвикувајќи земјотреси, кои, според тоа, се предизвикани од човекот.
Хидроелектраната го запира природниот проток на органски материи неопходни за раст на вегетацијата. Постои една добро позната приказна: кога реката Нил ќе поплави, а потоа ќе се повлече, тоа овозможи добар род на земјоделски култури. Има уште едно големо влијание на хидроцентралите врз животната средина. А тоа е промена на сите водни текови во околината. Штом водата ќе се сопре и ќе го подигне нивото, има големо влијание. Бидејќи живееме во потрошувачко општество, не е важно какво е влијанието врз животната средина и животите на луѓето, се додека се остварува профит.
И понатаму сме уверени дека алтернативните извори ќе ја подобрат животната средина и ќе го решат проблемот со климатските промени. Зошто?
Од каде ваква наметлива реклама за зелена енергија и изразување загриженост за нас? На крајот на краиштата, тоа е неисплатливо за државите, а тие се принудени да ги субвенционираат овие проекти и да ја купат оваа енергија, која е пет пати поскапа од традиционалната енергија. Германија е одличен пример. Со затворањето на повеќето нуклеарни централи во корист на зелената енергија, таа влезе во ќорсокак. Во продуктивни денови производството на електрична енергија изнесува само 17 отсто. Затоа, денес мора да купува енергија за огромни пари на даночните обврзници од истите „незелени“ нуклеарни централи во соседните земји. Зарем тоа не е апсурдно? Обновливата енергија зависи од сонцето и ветерот, па затоа мора или да се користи веднаш или да се складира во батерии. А електричната енергија е сложена и скапа стока за складирање. Ајде да пресметаме колку батерии се потребни за складирање на електрична енергија и користење во периоди на недостаток на ветер, сонце или недостаток поради несреќи. Просечно семејство од две лица месечно троши околу 235 kW, само замислете… За покривање на потрошувачката на електрична енергија на едно семејство месечно се потребни околу 100 батерии од 2,4 kW. Сега да се потсетиме дека батеријата ја претвора електричната енергија во хемиска енергија и обратно. За нивно производство се користат штетни хемикалии кои не можат да се згрижат. А за вадење на кобалт се користи детскиот труд во рудниците во Конго. Сето ова за да можеме наводно да дишеме чист воздух.
Дали со ваквата агресивна промоција на алтернативните извори на енергија се води сметка за нивниот низок коефициент на ефикасност и влијание врз животната средина? Дали ја разбираме целосно заканата за човештвото од напуштањето на јаглеводородите во ерата на глобалните климатски промени? Поради манипулациите со јавното мислење, државите се принудени да ги затворат производствените капацитети за јаглен, нафта и гас. Тоа доведува до криза во енергетскиот сектор, во време кога тоа ни е исклучително важно.
Станува очигледно дека алтернативните извори на енергија се развиваат не само како извор на приход за организациите и корпорациите, туку што е најважно, тие се користат како алатка за контрола на енергијата на земјите. На крајот, се враќаме на истата игра на моќ и желба за профит, наместо да се грижиме за луѓето и да им ги спасуваме животите. Но, во исто време, многумина тоа го гледаат како надеж и излез од климатската ситуација. Имајќи го предвид сето горенаведено, сите заедно треба да одговориме на следниве прашања: дали треба активно да развиваме алтернативна енергија, ако има толку многу недостатоци? Дали е тоа корисно за нас како човештво? Или вреди да се вложи труд за да се најде подобро решение? Впрочем, денес веќе постојат технологии кои можат да користат бесплатна енергија. Но, во потрошувачки формат, оваа убава перспектива станува проблем. Оваа енергија не може да се продаде доколку е достапна за секого во неограничени количини. Така доаѓаме до ќорсокак, кој повлекува колапс на економскиот систем, криза и војни. Затоа, неопходна е правилната фаза на дејствување. Прво да се смени форматот. Градењето креативно општество е формат кој е корисен апсолутно за сите и ќе го спаси сечиј живот. Тогаш лесно можеме да ја примениме оваа технологија без да им наштетиме на нашите животи. Но, оваа одлука треба да ја донесеме сите заедно. Затоа, натамошниот развој на општеството сега зависи од секој од нас: дали ќе продолжиме да паѓаме во бездната однесеи од ветерниците или ќе се обединиме и ќе тргнеме по патот на развојот?
Толку за т.н. „зелена енергија“
