Насловна / Вести / Избегнување на спорови наместо нивно решавање

Избегнување на спорови наместо нивно решавање

Создавањето вредности и градењето нови работи преку кои се подобрува квалитетот на животот на луѓето во светот е она што е заедничко за инженерите од сите сфери.

Модерната технологија на градење вртоглаво се развива со цел минимизирање на можностите за грешки и загуби. Место за импровизации нема. Во 80-тите па и во 90-тите години, често се среќаваа инженери и адвокати кои сè уште ја користат легендарната машина за чукање. Денес, големите корпорации веќе работат на софтвер кој ќе чита и разбира текст и во реално време ќе го менува и модифицира (legal IT). Програмите на светски познатите универзитети, веќе се менуваат на начин што идните правници и адвокати ќе бидат во можност да ја применуваат најмодерната достапна технологија и пракса. Совршениот спој на технологијата и искуствата се иднината на правото и градежништвото.

construction claims

Градежништвото е стопанска гранка која обилува со ризици, кои се главно последица на комплексноста на конечниот производ (објектот кој се гради) и тешко предвидливи околности во кои работата се извршува.

Вообичаено е познатите ризици да се воочат во фаза на договарање, со цел да се процени веројатноста за нивната појава и можните ефекти па дури потоа да се дефинира и договорната одговорност за ризиците. Доколку одговорноста во однос на ризиците е во најголема мера или потполно на изведувачот, треба да се очекува тоа да се рефлектира преку повисока договорна цена или поголеми рокови за изградба. Но, доколку одговорноста за ризиците е поделена меѓу изведувачот и инвеститорот, договорната цена и роковите може да бидат поповолни, но инвеститорот треба да смета на своето учество во санирање на финансиските и временските последици како резултат на некоја евентуална појава на ризик.

Стандардните форми на договори во градежништвото, какви што се оние кои ги публикува FIDIC, тежнеат да ги избалансираат одговорноста на учесниците во реализацијата на проектите во однос на најпознатите ризици, со цел роковите и договорната цена да бидат што пореални. Генерално правило е ризикот да се доделува на страната која може најдобро да го контролира.

015

Оштетно побарување – Claim е механизам од договорот со кој од другата договорна страна, на основа на некое право од договорот или закон и јасни разлики меѓу договорените и стварните параметри за реализација на работите, се бараат дополнителни финансиски средства или продолжување на рокот за завршување на рaботите.

Функцијата на оштетно побарување – claim е да го анулира влијанието на очигледно пореметување настанато во текот на реализација на проект и да го поврати зацртаниот баланс на ризиците меѓу договорните страни со потпишаниот договор. Во повеќето модерни форми на договори клејм е регуларен договорен инструмент и природен дел од процесот на администрирање на договор, а не акт на непријателство меѓу договорните страни.

Нерешен клејм често прераснува во предмет на спор во градежништвото. Споровите, најчесто се решаваат по однапред договорени процедури и правила, кои се дефинирани со договорот за градење. Типичен начин за решавање на спорови во меѓународните договори е арбитража, но во пракса се сретнуваат и други модели (на пример: одлука на заеднички избран независен експерт или одлука на заеднички избран одбор за решавање на спорови).

Решавањето на комплексни спорови во градежништвото е често скапо и долго трае. Во современата пракса и доктрина на управување на проектите присутно е тежнеење од почетокот на реализацијата на проектите да се води сметка за избегнување на оштетни побарувања – Claim avoidance, со цел избегнување на спорови и намалување на непотребните трошоци и временски загуби. Избегнувањето на оштетни побарувања, пред сè, подразбира квалитетно согледување на работите пред почетокот на реализација на работите, изведување на работите врз основа на потпишан договор со јасно прецизирани обврски, користење на стандардни форми на договори и инженерски процедури и професионално управување на проектите.

lock-facilities-panama-canal-the-dimensions-and-the-massive-structural-elements-are-clearly-visible

Во модерната теорија и пракса на управување со проектите прифатен е принципот дека превенцијата претставува најдобра можна почетна стратегија. Превентивните мерки често може да го спречат или да го намалат ефектот на несаканите ситуации кои се појавуваат во текот на реализација на проектите. Повеќето од расположливите превентивни методи се однесуваат на фазата на договарање, во која се воочуваат ризиците на проектите и формално се доделува одговорност за нивната контрола. Препорачливо е вниманието на учесниците во проектите во фаза на договарање да се фокусира на јасно и фер дефинирање на договорните обврски, избор на најдобар можен изведувач, јасно дефинирање на обемот и квалитетот на работите, оптимални договорни механизми за решавање на спорни ситуации. Кога работата е веќе договорена и реализацијата на работите почната, на располагање се неколку препораки кои може да придонесат за избегнување на оштетни побарувања, од кои најважни се професионална администрација на договорот во тек на реализација на проектот и управување со ризиците во тек на реализација на проектот.

Еден од најинтересните случаи на професионална администрација на FIDIC-договор е случајот на еден од најголемите градежни зафати на планетава, проширување на Панамскиот канал. Локација: Панама. Вградени:  6,6 милиони кубици бетон, 340 илјади тони железо. Вработени: 4.200 лица на градилиште. Цена за изградба: тогашни 5.25 милијарди долари. За овој проект користен е FIDIC-договор (популарно наречена Жолта книга) – проектирање и изградба, според чии услови, покрај изградбата, изведувачот е одговорен и за изработка на проектот за изградба, врз основа на претходно доставени барања зададени од страна на инвеститорот уште во тендерската постапка. Преку Панамскиот канал во моментов се одвива пет отсто од светската трговија. Изградбата на проширувањето на овој канал овозможи двојно зголемување на капацитетот на каналот со што сега можат да го користат и поголеми бродови. Во тендерската постапка се натпреваруваа три конзорциуми. Критериумот за избор на најповолен понудувач беше 55 отсто исполнување на технички услови, а 45 отсто цена. Работата ја доби конзорциум предводен од изведувач од Шпанија. На почетокот на 2014 година, во текот на изградбата,  настана спор во врска со неочекувани трошоци во износ од тогашни 1.5 милијарди американски долари. Изведувачот тврдеше дека инвеститорот не направил доволно геолошки истражувања на земјиштето под кое треба да се изгради проширувањето на каналот, што сега предизвикува поголеми трошоци за изградба на каналот од цената на изградба. Инвеститорот, тврдеше дека изведувачот не успеал да достави доволно докази, со кои ќе го докаже неговото побарување за надомест на дополнителните трошоци од тогашни 1.6 милијарди американски долари, но во исто време инвеститорот изјавува дека ќе ги разгледа оштетните побарувања на изведувачот, бидејќи тој своите оштетни побарувања ги доставил и презентирал во согласност со механизмите и условите на договорот.

claim avoidance 1

Слични примери веќе може да се најдат и во нашата околина. Градежната компанија „Гранит“ АД Скопје како дел од JV „Granit – Integral“ проектираше и изгради современ автопат Бања Лука – Добој во вкупна должина од 72 километри. Првично договорена цена за изградба е 338 милиони евра. Проектирањето и изградбата на овој автопат се одвиваа во две фази, со склучување на два посебни договори финансирани од Европската инвестициона банка – EIB и Европската банка за обнова и развој – EBRD за делница Бања Лука – Прњавор и делница Прњавор – Добој. За изградбата на двете делници на автопатот користен е FIDIC-договор (популарно наречена Жолта книга), според чии услови, покрај изградбата, изведувачот е одговорен и за изработка на проектот за изградба, врз основа на претходно доставени барања зададени од страна на инвеститорот уште во тендерската постапка.

Изградбата на овој автопат ја објаснува Виктор Митевски, инженер од „Гранит“, технички директор на изградбата на автопатот од Бања Ллука до Прњавор, во должина од 35,3 километри, која вклучува и 24 мостови, пет вијадукти, седум подвозници, 16 надвозници и еден тунел. Вкупно вградени  се 160.520 кубни метри бетон, 2.306.100 квадратни метри асфалт, 3.540.000 кубни метри ископи, 20 илјади тони железо, центар за одржување и контрола на сообраќај, наплатни станици и др.

Митевски објаснува што е најважно во фазата на проектирање при изведба согласно условите на FIDIC-Жолтата книга и дали се проектира напоредно со изградбата. „Количината на дополнителните истражни работи кои ќе ги прибере изведувачот во однос на времето кое му е потребно за тоа и прилагодувањето на проектите на технологијата со која изведувачот располага. Некои делови не трпат промени, не се препроектираат, па со нив се почнува уште по воведот во работа, другите делови се во однос на промените на проектната документација и фазите кои следуваат понатаму односно промена на урбанистичко-техничките услови, промени во планот на парцелација, промени во градежната дозвола“, вели Митевски. За тоа на кој начин се мерат и наплаќаат изведените работи согласно условите на FIDIC-Жолтата книга, прво издание 1999, година Митевски вели дека изведувачот предлага принципиелна предмер-пресметка којашто може да ја менува кога ќе посака. „Може наплатата да се сведе на начинот на наплата пропишан со Црвената книга, а може и само по заокружени позиции, но во секој случај ситуациите се изготвуваат и извршените работи се наплаќаат со процена на завршените работи по завршетокот на еден месец. Во спротивно, ако не се наплаќаат извршените работи секој месец, настанува даночен прекршок“, објаснува Митевски. Според него најголемиот проблем со кој се соочуваат изведувачите во текот на изградбата секогаш бил како работите да се завршат во предвидените рокови. Динамичкиот план за завршување на работите се ревидира квартално, а заедно со него и планот на ресурси. Во зависност од напредокот, се редемензионира количината на ресурси (во случај да е планот реализиран помалку од 85 отсто), со цел да се постигне предвидената динамика. Голем проблем е и недовршената експропријација, која за да се изврши првин треба изведувачот да изработи главен проект/изведувачки проект и фазите коишто следуваат, како промената на урбанистичко-техничките услови,  планот на парцелација. Потоа следува вадење на градежната дозвола. Сите овие фази создаваат тешкотии во обезбедувањето на континуитет на работата, а со тоа и на правилното димензионирање на ресурсите.

Во врска со FIDIC-Жолтата книга, како и новите изданија на условите на договорите на FIDIC од 2017 година, говори  Dr. Götz-Sebastian Hök. Д-р Хок е и адвокат кој живее и работи во Берлин. Има големо интернационално искуство во Европа, Средниот Исток, Африка, Азија, но и на Балканот. Во последните 20 години е партнер во адвокатската компанија од Берлин Dr. Hök, Stieglmeier & Kollegen. Работи како арбитер, пресудувач и правен советник, но исто така е и FIDIC-акредитиран обучувач. Предава на Универзитетот за применливи науки во градежништвото за право на менаџирање на договори во Берлин. Од 2009 година е на листата на пресудувачи на FIDIC (листата на претседателот на FIDIC). Член е во комисии за решавање на спорови и како арбитер во арбитражни трибунали во Ерменија, Босна и Херцеговина, Германија, Латвија, Мали, Мексико, Полска и Танзанија. Има работено и како медијатор на проекти во Латвија, Шпанија и Палестина. Д-р Хок е автор на различни книги и текстови на француски, англиски и германски јазик за FIDIC-договорите. Тој исто така е коавтор на книгата FIDIC за корисници и членови на германскиот одбор за пресудување на спорови и поранешен претседател на Евројурис комисијата за интернационални спорови. Тој е и еден од лекторите на FIDIC-Златната книга и на FIDIC-договорот за подизведување за изградба. Во моментов тој е правен советник на три FIDIC-работни групи и актуелен претседател на FIDIC-телото за оценка на обучувачи.

FIDIC yellow book

Д-р Хок, објаснува кој е најважниот дел од документот „Барања на инвеститорот“ за подготовка на проектот од страна на изведувачот врз основа на условите на договорот за проектирање и изведба, односно FIDIC-Жолтата книга, како и за тоа дали е вообичаено да има цртежи или проекти како дел од барањата на инвеститорот во тендерската постапка. Според него спецификации за проектот би требало да бидат избегнувани во оваа фаза. Додека, спецификации за изведбата се препорачува да се дадат во тендерската фаза. Во тендерската докумeнтација во оваа фаза не би требало да има проекти, освен идеен проект, нагласува Хок и додава дека грешки во документот „Барања на инвеститорот“ или околности и настани поврзани со истите се најчестите побарувања во пракса при изградба согласно FIDIC-Жолтата книга.

Хок, исто така, објаснува што значи искусен изведувач согласно условите на FIDIC- договорите. „Разумно искусен, едуциран и обучен изведувач. Изведувач кој покрај референци за успешно изградени објекти има и обучени и едуцирани стручни лица за истражни работи, проектирање и изградба согласно најсовремени технологии, како и стручни лица за менаџирање на договорите и ризиците при изградбата. Обуката и едукацијата се важни и предуслов за успех, но практичното искуство кое се добива од реализацијата на проектите е незаменливо“, вели Хок.

Според Хок основната цел на новото издание на Жолтата книга е да биде појасна и прецизна за корисниците. Значењето на избегнување на спорови наместо решавање на спорови се потврдува и во најновите изданија на условите на договорите кои ги објави FIDIC во декември 2017 во Лондон, со самиот факт дека Комисијата за решавање на спорови се преименува во Комисија за избегнување на спорови.

Автор: Денис РИЗАОВ, член на Управен oдбор на Асоцијацијата на инженери консултанти на Македонија – АЦЕМА

 

25 коментари

  1. Sosema pogresen nacin na isplata na mesecni situacii. Zoltata kniga predivduva plakanje spored odnapres opreden Raspored na Plakanje koj oredviduva mescni iznosi i koj se revidira samo isklucivo otkoga izveduvacot ke zakasni poveke od 1 mesec so rabotite sto se gleda od Programta za rabota. Za zal JV na Granit seuste ne raspolaga so planeri inzeneri koi znaat i umeat da izgotvat celosen program koj odgovara na baranata na p.k 8.3 i poradi toa neznaenje mora da prifakja instrukcii od polupismeni investitori. Na toj nacin na mladite i dobri inzeneri kako Viktor im stvaraat pogresno iskustvo koe ke go primenat pogreano na naredniot proekt. Steta.
    Sto se odnesuva do tenderska dokumentacija pri upotreba na Zolt Fidic vo faza na izgradba , investitorot treba da gi specificira “Baranjata na investirot” onolku kolku sto Investitorot saka a ne kolku ke mu kaze Sebastian Goetz.
    Vo site ovie raboti povrzani so Fisic dogovorite, osnovno nacelo e DA SE DRZAT PRAVNICITE PODALEKU OD PROEKTITE, ili neka pocnat da se zanimavaat so Gradezno Pravo za da ne gi upropastuvaat proektite so pogresni tumacenja. Gradbata i Inzenerskata struka e pred se i posle se. Sporovite sw namaluvaat ne so izbalansirani dogovori tuku so precizbi proekti i podaleku od pravnici.

    • Denis Rizaov

      Vas ve cekavme da ni kazete i da ne prosvetlite g-din ili g-gice anonimna 🙂 Kako kje kazete vie taka kje pravime. Prvo ne se raboti za Fisic dogovori tuku za FIDIC Dogovori.
      Ocigledno deka gospodinot ili gospogicata koja go napisala komentarot saka da navreduva doktori na nauki i da polemizira pausalno i bez argumenti no sepak anonimno. Pravnicite se drzat do dogovorite sto e sosema normalno i prirodno i vo ramki na strukata, a Hok samo dava negovo mislnje na sto ima pravo imajki go vo predvid negovoto iskustvo. Ne se soglasuvam so vaseto tvrdenje g-din ili gospogice anonimna, bidejki ne e tocno i nisto poveke od vrtenje na fakti. Povelete ka nas kje vi objasnime so argumenti i fakti i vrz osnova na dolgogodisno prakticno iskustvo.

      • Анонимен

        Ne mora da ne cekate nas gospodine Rizaov, za pocetok naucete nesto, akreditirajte se nekade vo svetot, dobijte nekakvo prepoznavanje na vasata kompetencija…. ne cekajte nikogo.. vie izgleda celo vreme cekate nesto i nekogo. Fisic ili Fidic, vazno e deka ste ja razbrale smislata..
        Pravnicite za vreme na implementacija na dogovorite , osobeno onie koe ne zavrsile Gradezno Pravo e samo STETA za celiot proekt.. toa e isto kako Inzener za Hidrotehnicki Objekti se zanimava so proektiranje na Zeleznici samo zatoa sto ima odvodnuvanje na proektot.
        Se osekja vashata frustracija poradi nedostatok na kompetencija vo vasiot tekst no ne treba da bide taka…
        Koga ke imate moznost da rabotite barem ednas vo zivotot so Sebastian Hok, ke go smenite vasiot pristap i ke vi isceznat frustraciite… se nadevam.. i vi posakuvam iskreno…
        Koga pisuvate za nesto sto e dologodisno, se nadevam deka ste seriozni i za vas dolgogodisno ne e 5-10 godini, posto ne veruvam deka imate poveke od 5-10 godini, i se nadevam deka mislite na dolgogodisno iskustvo od 20-30 godini?? (ili gresam).
        Bez frustracii samo, svatete go mojot komentar kako dobronameren.

        • Gospodine Anonimen dali kje ja imame cesta da se pretstavite so ime i prezime i da zastanete zad vasite stavovi kako sto dolikuva ili kje jadete burek u temnica? Se plasite li, se kriete li? Posocete nekoj tekst ili trud sto ste go napisale vie ili nekoj objekt koj ste go izgradile. Ne veruvam deka rabotite vo stranstvo kako sto pretstavuvate a se plasite javno da napisete koj ste i sto ste napravile. Na krajot ve molam kazete sto e Gradzeno pravo i dali postoi takvo nesto postoi?

          • Анонимен

            Imenjak, normalno deka postoi, cim se zanimavas so Fidic ili Fisic 🙂 mora da znaes deka postoi.. mozebi go nema tamu tamu kaj sto si… ama vo normalni zemji vo svetot go ima.

        • Denis Rizaov

          Anonimen, aj so ne sakate da se pretstavite, bi bilo korektno barem da go procitate tekstot pred da komentirate. Ocigledno deka ne ste go ni procitale bidejki go napagate Dr. Hoek, a mene mi velite da se akreditiram. Pa Dr. Hoek e pretsedatel na odobrot za akreditacija na FIDIC i eden od glavnite obucuvaci na FIDIC. Interesno neli? 🙂 Bidejki se plasite javno da se pretstavite, jas javno ve pokanuvam da dojdete kaj mene vo kancelarija, kje ve zapoznaam licno so inzenerite i pravnicite so dologodisno iskustvo. Mojot kontakt go ima.vo redakcijata na Porta 3. Pozdrav i ubav den. Se nadevam deka kje se zapozname. Pozdrav

          • Анонимен

            Prijatele, ne e vazno ni koj sum ni sto sum, nebitno e. Daleku sme eden od drug vo sekoj slucaj. Kako sto ti pisav prethodno, ti go citas dr Hoek a jas rabotam sp nego. Golema razlika neli? Kako moze jas da napagjam prijateli, nesto ne ste razbrale izgleda.
            Mene mi e drago sto nekoj vo Makedonija pocnuva da probuva da se zanimava so uslovi na dogvorori i jasno mi e deka treba vreme za da steknete iskustvo . Dobro e deka ste pocnale. Od vas zavisi do kade ke dojdete.
            Nekogas ke dojdam sigurno i kaj vas I kaj drugite vo Granit, ama nema da e skoro, da sme zivi i zdravi.
            Moja preporaka do vas i vasite citateli e da vnimavate pri koristenjeto i da citate poveke otkolku da slusate koj sto vi zbori, nemojte da pravite pravila pd pogresni iskustva niz Makedonija, izlezete nadvor od drzavata i stereotipite i gledajte siroko, naucete ja pozadinata na clenovite i posle igrajte si… ama ne zaboravajte deka Fidic uslovite na dogovor postojat za GRADEZNI PROEKTI a ne za EKONOMSKI ILI PRAVNI Proekti. I povazno e da naucite da planirate pravilno otkolku da mudruvate pogresno
            Leka nok

          • Denis Rizaov

            Ne si mi jasen, me narekuvas prijatel a me navredi i mene i site koi komentiraa tuka. Site nisto ne znaat samo ti znaes se. Vikas galiba si vo stranstvo, no ne se gleda od tvoite kometari bidejki ne se nisto tuku samo mlatenje prazna slama i tresenje zeleni so edna cel da nastetis na nekoj koj e uspesen. Sega si go pokaza tvoeto lice koe go vidoa i procitaa site. Granit ne probuva da se zaminava, tuku seriozno se zanimava so gradzenistvo vekje 75 godini i e najgolema gradezna firma vo Makedonija i posiroko. Jas so pravo i FIDIC dogovori se zanimavam vekje 15 i voglavno se sto nauciv do sega nauciv vo stranstvo i preku direktno ucestvo na proekti na gradilista i vo mkd i vo regionot i vo strnstvo i vo EU, a planiram i uste mnogu da ucam dodeka sum ziv. Tekstot na Zoltiot fidik za koj pisuvam e izdadena od 1999 godina. Vo tekstot pisuvam samo za iskustva od GRADEZNI PROEKTI vo stranstvo, ne se zboruva za iskustva vo Makedonija, ti rekov da go procitas prvo pa da komenetiras. No ne se sekiraj kje ima i vo Makedonija bidejki vekje i tuka pocnaa proekti po Zolt FIDIC na veliko. Ne postojat pravni ili ekonomski proekti, takvo nesto ne sum cul. Inace Dr. Hoek e isto taka pravnik od Berlin koj e vklucen vo mnogu gradezni proekti. Sabajlevo zboruvav so nego, te pozdravi mnogu i mi rece deka bas bi sakal da te zapoznae. Imal nekoj delikaten problem na eden slozen GRADEZEN PROEKT vo Indonezija. Siguren e deka ti odma kje go resis. A jas, jas samo kje te pozdravam i eve javno kje ti ponudam vo sledniot broj da ti napravam edno intervju, a sto velis? Ne se sekiraj anonimno kje bidit. Pozdrav Prijatele. Za edno imas pravo jas i ti sme deleku i toa svetlosni godini.

          • Анонимен

            Posleden odgovor na vasiot post prijatele…
            Nikogo ne sum navredil nitu sum imal namera za takvo nesto.
            Samo ja kazav vistinata.
            Bidejki vo Granit ne rabotis poveke od 8-9 godini, siguren sum deka se zanimavas so FIDIC 15 godini.
            Taka e, daleku sme svetlosni godini, razlikata e sto vo nasata struka nema PRV ili VTOR, nema PODOBAR ILI POLOS….. ne postoi natprevar na 100 m na koj ke se vidi koj e najbrz inzener. Vie uporno se natprevaruvate so sebe i so drugite za da stignete kaj sto sakate i sreken Vi pat vo taa vasa zamisla.

            Dokolku sakate da se zanimavate so FIDIC kako pravnik, korisno bi bilo da se zanimavate so usoglasuvanje na FIDIC uslovite na dogovor so domasnata legislativa vo Makedonija a ne samo so prevod na tugji interpretacii.

            Super sto ste se slusnale za Sebastijan, zboreshe na edna konferencija za vas…bas ve ispofali 🙂

          • Denis Rizaov

            Prijatele, gedam si se informiral malku i blizu si. Eve kje ti kazam tocno 9 godini i 6 meseci sum vo Granit, a prethodno vo edna druga kompanija koja gradese banki i osiguritelni kompanii vo skopje so FIDIC dogovori. Sega toa mesto u Sk e poznato kako “Wall Street Skopje”. Site izgradija tamu banki. Stojam zad se sto kazav od zbor do zbor. Se detalno provereno i po tri pati. Mnogu mi e drago sto odvoi tolku vreme i napisa tolku kometari na mojot tekst. Toa e znak deka e dobar. Pa ti si mi najgolem citatel 🙂 Ti blagodaram. Vekje nekoe vreme rabotam na usoglasuvanjeto so polna parea. Bi sakal i ti da mi pomognes ako mozes. Ne se raboti za prevod na tugi interpretacii tuku na svoj trud, Pozdrav i se najdobro. Doviduvanje 🙂

          • Анонимен

            Super so lesno.. site rabotime na toa usoglasuvanje i se nadevam nekoj den ke pocneme da go usoglasuvame.. a jas ke ti bidam veren citatel i kriticar sekogas… dobronameren se razbira…

            Inace pojma nemam kade e toj Vol Strit 🙂

          • Denis Rizaov

            Ne Vol tuku “Wall Street” ☺ Toa e pred arapska kuka, pozadi marriot. Kje se usoglasime ne se sekiraj. Ti blagodaram.

          • Анонимен

            znaci ne e ni Strit tuku Street :))

  2. Kolegata evidentno e deka ne rabotel nikogas po zolt fidik i zaradi toa komentarot osven tendenciozen pristap nema nikakva sustina. Kolega:
    1. Naplatata po zolt fidik e mnogu delikatna rabota i zavisi od mnogu faktori. Toa sto vie go pisuvate ( teoretski, ste go procitale nekade) vo 99% od slucaite e nerpimenlivo zaradi kompleksnosta i mnogute nepredvideni situacii pri izvedba na objekti po zolt fidik ( samo da vi napomenam, dizajnot se izrabotuva paraleno so izvedbata i sigurno programata za rabota ke pretpruva mnogu promeni – i zaradi toa ona sto vie ste go pisale e sustinski neprimenlivo) Evidentno osven literatura od net i rekla-kazala niti ste rabotele nitu pak od objekt nemate iskustva prisobrano.
    2. Cenite se promenlivi i toa na mesecno nivo. Zarem mislite deka ova ke bide ovozmozeno dokolku bajkovito se naplakja. po programa? Jas ne veruvam i znam deka ne e taka
    3. Na proektot koj e spomenat nadzoren inzener e britanec so 30 godisno iskustvona rabota na proekti po zolt fidik. Taka da naplakjanjeto ne e zelba na izveduvavot tuku princip na rabota odobren od nadzoren inzener i investitor sekako
    4. Spomenuvate deka “baranjata na investitor” investitorot treba da gi specificira kolku sto saka on. Gospodine totalno nepoznavanje na zolt fidik. Za istite potrebno e investitorot da obezbedi sto podetalna dokumentacija i podetalni konkretni baranja zaradi moznosti od “Claims” koi postojat pri izvedba na objekti po zolt fidik ( iako golem broj lugje sto ne go rabotele a zborat za zolt fidik mislat deka toa ne e mozno)
    Na krajot, mozam da vi preporacam da gi citate i slusate iskustvata na nasite inzeneri koi uspesno rabotele proekti po zolt fidik madvor od nasata drzava. Deka ke gi primenite , ne veruvam. Ne ste vie od onie inzeneri koi rabotat i sakaat da rabotat, tuku evidentno e deka pripagjate na klasata na neuspesni inzeneri koi ne uspevaat nikakov uspeh da ostvarat zarobeni vo sopstven svet vo koi samo oni znaat i oni mozat

    • Viktor Mitevski

      Bravo Jovica..toa e toa.

      • Анонимен

        Jovica
        Se gleda deka vasheto iskustvo vo FIDIC e skromno i se bazira na domasno iskustvo steknato vo Makedonija….ili moebi vo okolinata.
        Za zal, takov nacin na interpretacija kakov sto go davate Vie e sosema pogresen a e praksa vo Makedonija i Regionot. Poglednete vo registarot na slucai koi imale rezolucija na megjunarodna arbitraza a se povrzani so podcenuvanje na vremeni situaci pr Uslovi na Dogovori po Zolt FIDIC i ke se uverite samiot.
        Za vasa informacija, 28 godini rabotam isklucitelno vo stranstvo na FIDIC dogovori i sum ucestvuval vo mnogu komisii za resavanje na sporovi na multimilionski proekti vrz baza na sto sum go izgradil moeto mislenje. Sepak Vi blagodaram za preporakata, samo dokolku mozete da gi kazete iminjata na tie nasi iskustva.

        • A vie kje go kazete li vaseto ime i prezime ili kje se kriete i kje se falite tuka a pri toa kje navreduvate luge i kompanii bez argumenti? Spodelete javno na koi proekti ste rabotele i kade ste bile DAB clen. Kade ima registar na slucai??? Go izmislivte ova nali? Kje ve poznavav licno da imavte 28 godini iskustvo vo ovaa oblast.

          • Анонимен

            Jovica
            Kako sto napisav vcera, ne e bitno koj sum voopsto i nema da pridonese nisto da nabrojugam proekti kaj sto sum ucestvuval a za koi ne si slusnal.
            Registar ba slucai ima sekoja poseriozna organizacija. Tie se raspolozivi za clenovite .
            Prvo treba da ja ostavis suetata nekade i da gi smenis stavovite deka bas ti moras se da poznavas, i deka bas ti se znaes i bas ti si najumniot, i poleka ke pocnes da gi naogjas rabotite. Do togas , tesko.
            Baj d vej ne sum navredil ni lugje a kamo li kompanii i zal mi e ako taka ste go svatile toa

  3. Igor, inzener od Skopje

    Po zolt fidic moze da rabotat samo iskusni strucni lica i profesionalci. Na vakvi proekti vo svetot rabotat celi timovi od inzeneri, proektanti, pravnici i ekonomisti koi se obuceni i specijalizirani za vakov tip na objekti. Kako sto i avtorot pisuva znaenjeto i obrazovanieto i obukite se mokj no prakticnoto iskustvo dobieno od direktnoto ucestvo vo izgladbata e neprocenlivo. Dobro e sto vakvi mladi inzeneri i pravnici ima vo Granit a uste podobro e sto gi prenesuvaat svoite iskustva od uspesno izgradenite objekti vo svetot. Toa e edna od osobinite na lider. Licno go poznavam Dr. Hoek i mozam da kazam deka e golem poznavac i ekspert za ovaa oblast vo svetski ramki i sovetuva mnogu investitori i inzeneri na svetski proekti. Se nadevam deka avtorot kje prodolzi da pisuva vo ova renomirano spisanie. Sekoja cest.

    • Анонимен

      Igorche ,si videl toa ili samo si sonuval deka e taka?
      Super sto go sretnale Sebastian Hoek na nekoj seminar nekade kade sto Ve pratile… samo kako sto vikaat.. od gledanje p***o filmovi ne se uci onaa rabota, mora i golema praksa……
      Pozdrav do site vas

  4. Anonimen, sega uspeav da te razberam. Ustvari ti si makedonce koe citka dogovori 25 godini, ne napreduva, se zanimava so toa koj sto napisal i sigurno ogovaras po kafinja. Kompleksiran gasterbajter koj milel deka ke vredi povekje posto se zrtvuval da zivee daleku a ustvari ostanal na nivo na koe i dosol i hejta se zivo i divo. Topicna neuspesna prikazna. Tazno
    Ne mora da se prestavuvas, polesno ke ti bide a i ne e uopste birno. Bitno e deka nie te podrzuvame vo tvojot neuspeh i ako ti e polesno, eve nisto nie ne znaeme ti znaes se.

    • Анонимен

      Bravo Dragane
      Kako li ti uspea samo da svatis alal da ti e. Mnogu sum vozbudena Dragane od ova tvoe otkritie. Kakva intelegencija…. garant si ti onoj pejacot i voditel Dragan Vucic, mnogu mi e cest sto te zapoznav, moze li 100 grama kafe i 5 kila od moeto brasno da dobijam nagrada za toa sto citkam 25 godini dogovori

  5. Fidik strucnjak, 25 godini zolt fidik sto raboti vo razvieni zemje ( ne balkanski, toa e za
    nikade ) , sto e prijatel so S.Hoek, sto komentira ko baba i gleda Dragan Vucic. Svaka cast

  6. Анонимен

    Denis ke ti kaze sega Fidic a ne Fidik
    Go spomnav Vucic Dragan poradi golemata koncidencija megju negoviot nov kviz i nivoto na tvoite komentari. Valjda e samo cista slucajnost

    • Анонимен

      I ne odgovaram veke na vakvi nedolicni komentari, ne zasluzuva Porta 3. Aj ti sto pocna nego i jas sto prifativ. Se izvinuvam na redakcijata i baram da se izbrisat site komentari so nedolicna sodrzina

Испрати коментар

Scroll To Top